Çindən dünyaya yayılan koronavirus iqtisadi sahəyə ciddi zərərlər vurmaqdadır. Ölkələrin virusa görə sərhədlərini qapatması pərakəndə ticarətlə məşğul olanlara da ciddi maneə yaradıb. Bir çox Avropa və MDB ölkələrində marketlərdə mallar qıtlaşıb, hətta vitrinlər boş qalıb.
Bəzi iri şirkətlərin də fəaliyyətlərində müəyyən dəyişiklik etmələri səbəbindən xüsusilə texnologiya sahəsində bahalaşma müşahidə edilir.
Azərbaycanda insanlar arasında belə bir narahatlıq var ki, Novruz bayramından sonra mağazalarda məhsul qıtlığı yaşanıb, qiymətlərdə artım ola bilər.
Bəs hazırda ölkəmizdə durum necədir?
“Yeni Müsavat”ın əməkdaşı bəzi iri supermarketlərdə və eyni zamanda məhəllə marketlərində olub, mövcud durumla maraqlanıb.
Mağazalarda olduğumuz zaman hər hansı bir məhsul çatışmazlığını müşahidə etmədik. İri supermarketlərdə boşalan vitrinlər doldurulur, market işçiləri anbarlarından mal daşıyırdılar. Bildirdilər ki, hazırda nə meyvə tərəvəz, nə də qida məhsulları sarıdan qıtlıq yaşamırlar: “Anbarda 1 aylıq məhsulumuz var. Eyni zamanda mal gətirməyə davam edirik. Bilirik ki, bayram öncəsi insanlar alış-veriş edəcəklər. Buna görə də vitrinləri doldurub, anbarlardan malları vaxtında daşımaları üçün əməkdaşlar cəlb etmişik. Hazırkı prosesdə hər hansı bir çətinlik yaşanmır. Əksinə, mağazada bir çox məhsullara bayram endirimləri tətbiq edilib. İşlədiyimiz bəzi şirkətlər ”bir alana ikinci hədiyyə" kampaniyasını da keçirirlər".
Eyni zamanda küçə ticarəti ilə məşğul olanlarla, məhəllə mağazaları ilə də maraqlandıq. Onlar da məhsul qıtlığından şikayət etmədilər. Bildirdilər ki, əllərində bayramda satmaları üçün kifayət qədər məhsul var. Xırda mağazaları işlədənlər söylədilər ki, xüsusi anbarları mövcud deyil. Mala ehtiyac olan zaman sifariş verirlər. Hazırda sifarişlərində hər hansı bir problemlə üzləşməyiblər. Deyilən vaxt məhsulları gətirilir.
İqtisadçılar da hesab edir ki, indiki vəziyyətdə hər hansı bir ciddi məhsul qıtlığı yaşana bilməz. Ekspertlər hesab edirlər ki, koronavirus səbəbindən daha çox texnologiya şirkətləri əziyyət çəkdikləri üçün onların istehsal etdikləri məhsullarda bahalaşma ola bilər. Eyni zamanda Çindən gətirilən məhsulların da qiymətində artım gözlənilir. Hazırda Azərbaycana Çindən gətirilən bəzi telefon aksessuarlarının, telefonların qiymətində artım var. Ekspertlər bildirirlər ki, bu artım həm təbii, həm də sünidir.
“Yeni Müsavat”a danışan iqtisadçı Natiq Cəfərli söyləyib ki, mağazalarda məhsul çatışmazlığı yeni mal gətirilməsə belə, 45 gün hiss edilməyə bilər:
“Mal qıtlığının yaranması üçün 30-45 gün arası zaman keçməlidir. Çünki çox zaman təchizatla məşğul olan şirkətlər ən azı 1 aylıq ehtiyaclarını öncədən gətirirlər. Sərhədlərin bağlanması əgər uzun zaman davam edəcəksə, bir müddət sonra daha əyani şəkildə nəticəni görə bilərik. Hələ ki ciddi ajiotaj yoxdur. Novruz bayramı öncəsi müəyyən mallarla bağlı ajiotaj yaşana bilər. İrandan gətirilən düyü və Novruz süfrəsində istifadə edilən quru meyvələrin bazarda azalması mümkündür. Cüzi də olsa hazırda qiymətlərdə müəyyən artım var. Ancaq hələ ki məsələ ilə bağlı ajiotaj yoxdur. Mağazaların piştaxtalarında da məhsul qıtlığı müşahidə edilmir. Bu, yaxşı haldır. Belə bir ajiotajın yaranması qiymətlərin müəyyən qədər yüksəlməsinə gətirib çıxara bilərdi. Sərhədlərin uzun müddət bağlı qalması ilə bağlı məsələ davam edərsə, müəyyən çətinlik görə bilərik. Hazırda biz müşahidə edirik ki, koronavirusun ocaqları dəyişir. Artıq Çində proses zəifləyir, Avropada isə artır. Eyni zamanda İranda da artım müşahidə edilir. Bu onu göstərir ki, koronavirusun mərkəzi Avropa, Asiya ölkələrinə tərəf dəyişir. Hətta Türkiyədə də bir xəstənin olduğu rəsmən təsdiqlənib. Ümumilikdə, prosesin nə zamana qədər çəkəcəyindən çox şey asılıdır. Hələ ki sərhədlərin bağlı qalmasının bazarlara böyük təsirini görmürük”.
